Otizm, dünyada ciddi hastalıklarla birlikte en çok teşhis konan bozukluklar arasında yer alıyor. Ülkemizde yaklaşık 550.000 otizmli bireyin olduğu düşünülüyor. Bu yüksek rakama rağmen toplumumuzda otizm hakkında bilinenlerin oldukça az ya da hatalı olduğu gözleniyor.
Otizm Nedir?
Otizm bir gelişim bozukluğudur ve ömür boyu devam eder. Otizm nöro-biyolojik tabanlı bir bozukluk olarak açıklanabilir. Oldukça karmaşık bir bozukluk olan Otizm’de her kişi farklı belirtiler gösterebilir. Otizmli bireylerin birbirinden farklı yetenekleri, semptomları ve zorlukları olabilir. Otizmli bireyler, başkalarıyla iletişim kurarken zorlanır ve kendi içlerine yöneliktirler. Genellikle Otizm hayatın ilk 3 yılında ortaya çıkar. Erken teşhis otizmli bireyin gelişimi için büyük önem taşır. Bu nedenle belirtilere dikkat etmek önemlidir.
Otizmin Erken Belirtileri
Otizmin sosyal davranışlara, konuşma ve dile yansıyan birden çok belirtisi bulunabilir. Bir çocuğun bu belirtilerden bazılarına sahip olması otizmli olduğu anlamına gelmez. Çocuklarda Otizm teşhisi konması için çocuk psikologları, çocuk psikiyatristleri, konuşma, gelişim, pediatri nöroloji uzmanları gibi birden çok hekim ve uzmanın fikri gereklidir.
Sosyal Davranışlarda Görülen Belirtiler:
- Alışılmışın dışında ve uygunsuz vücut dili, jest ve mimikleri. Örneğin kişilerle göz teması kurmamak, söylediği şeyi karşılamayan yüz ifadeleri kullanmak.
- Diğer insanların gösterdikleri ve yaptıkları ile ilgilenmemek. Örneğin biri bir şeyi işaret ettiğinde bakmamak, bir resmi bitirdiğinde göstermemek.
- Yalnız kalmayı tercih etmek, sosyal etkileşimlerle ilgilenmemek.
- Başkalarının hislerini, reaksiyonlarını ve sözsüz tavırlarını anlamakta zorlanmak.
- Dokunmadan ve temastan kaçınmak.
- Yaşıtı olan çocuklarla arkadaşlık kurma konusunda zorlanmak ya da başarısız olmak.
Konuşma ve Dilde Görülen Belirtiler:
- 2 yaşından sonra, nasıl konuşulacağını öğrenmede gecikme ya da hiç konuşmama.
- Normal dışı bir tonlamayla, garip bir ritimle konuşma.
- Aynı kelimeleri ve kalıpları tekrar tekrar kullanma.
- Sohbet başlatmada ve devam ettirmekte zorlanma.
- Basit cümleleri ve soruları anlamama
- İroni, mecazı ve esprileri anlamama
Davranış ve Oyunlarda Görülen Belirtiler:
- Sürekli aynı davranışları tekrarlamak. Örneğin ellerini çırpmak, sallanmak, dönmek.
- Alışılmışın dışındaki nesnelere takıntı şeklinde bağlanmak. Örneğin lastikler, anahtarlar vs.
- Rutinlere aşırı ihtiyaç duyma, rutin ya da çevrelerindeki değişimlerle öfkelenme.
- Anormal duruş şekli ya da tuhaf hareketlerle ilerleme
- Dönen objelere, hareket eden parçalara aşırı ilgi duyma. Örneğin arabanın kendisiyle değil sürekli dönen tekerleğiyle oynama.
- Bazı seslere ya da dokulara kötü reaksiyonlar verme.