Çocukların arasında anlaşmazlık yaşanması oldukça olağan bir durumdur. Ancak mesele bazen anlaşmazlıkların ötesine geçer ve bir grup ya da tek bir çocuk, çevrelerindeki bir diğer çocuğu seçerek ona zorbalık etmeye başlar. Maalesef günümüzde çocukların dahil olduğu okul ve kurslar gibi sosyal çevrelerin dışında, internet üstündeki sosyal hesaplarda da zorbalık giderek artmakta, zorbalığa uğrayan çocuk üstünde ömür boyu silinmeyen izler bırakmaktadır. Peki çocuğunuzun sadece kendine yapılan değil, başkalarına yapılan bu zorbalıklara, bu haksızlıklara sesini çıkaran ve bir kişiye yöneltilen kötü davranışlara karşı ayağa kalkan bir birey olarak yetişmesini sağlayabilir misiniz?
Çocuklar üstünde çalışmalar yapan bilim insanlarına göre, haksızlıklara ses çıkaran bir çocuk yetiştirmek her yaşta mümkün. Çok küçük yaşlarda bile çocuklarınızda bu olumlu davranışın yerleşmesini sağlayabilir, sizin için derlediğimiz önerilerle haksızlıklar karşısında sessiz kalmayan bir çocuk yetiştirebilirsiniz.
Empati İle Başlayın
Başkalarına yapılan haksızlıklara karşı çıkan insanlar genellikle bu kişilere karşı bir empati duyarlar. Onların yaşadıkları haksızlık sonucu yaşadıkları duyguları algılayabilirler. Çocuğunuzu bu şekilde yetiştirmek için onun empati becerisini geliştirebilirsiniz. Bunun için ilk adım olarak çocuğunuzun kendi duygularını anlamasını sağlayın. Kendi duygularını anlamak ve isimlendirmek, çocuklarınızın diğer insanlarla kuracağı empatiyi güçlendirecektir. Çocuğunuzun insanların jestleri ve mimikleri ile nasıl hissettiğini anlaması için, başka bir kişi rolüne girip farklı jest ve mimikler yapabilir, ona oyunlar yoluyla kişinin vücut dilini okumayı öğretebilirsiniz. Yapacağınız bu tür pratiklerle çocuğunuzun duygusal zekası da artacaktır. Duygusal zekası artan bir çocuk sadece haksızlıklara karşı çıkmakla kalmayacak, daha özgüvenli olacak, okuldaki performansı iyileşecek, sosyal ilişkilerini daha derinleştirerek problem çözme becerilerini güçlendirecektir.
Aile Değerlerinizi Açıklayın
Çocuklar aile içinde kazandıkları değerleri bulundukları başka ortamlara taşımak konusunda oldukça beceriklidir. Bu nedenle çocuğunuza her fırsatta aile değerlerinizi açıklayın. Örneğin bu evde biz kimseye hakaret etmeyiz, bu evde biz kimsenin canını yakmayız, bu evde kimseyi aşağılamayız, bu evde kimseyle alay etmeyiz diyerek aile içinde sahip olduğunuz kuralları ve değerleri çocuğunuza sürekli tekrar edin. Bu tür davranışların kabul edilemez olduğunu ve nedenlerini açıkça belirtin.
İlk Adımı Atmayı Öğretin
Sadece çocuklarda değil yetişkinlerde de haksızlık karşısında ilk adımı atmak, sesini ilk çıkaran olmak korkutucu bir durum olabilir. Örneğin bir toplu taşıma aracında yaşlı ve ayakta durmakta zorlanan birine yer vermesi için bir genci uyarmak konusunda çoğu kez isteksizdir. Ancak otobüsteki kişilerden biri ilk adımı atıp genci uyarırsa, diğer yolcular da onu takip edecek ve söylediklerinin arkasında duracaktır. Çocuğunuzun haksızlıklar karşısında sesini çıkaran biri olması için ilk sözü sen söyle diyerek onu yönlendirin. İlk sözü söylediğinde gerçekten haklıysa herkesin onu takip edeceğini hatırlatın. Kendi tecrübelerinizden bahsedin. İlk sözü söylemediğiniz zamanların pişmanlıklarını onunla paylaşın.
Örnekler Verin ve Rol Yapın
Çocuğunuza çevresinde rastlayabileceği durumlardan örnekler verin. Örneğin sınıfta herkese kek dağıtıldı ve bir arkadaşı o kekten alamadı. Bu durumda ne yapacağını sorun. Bırakın o öğrenci olsun siz de öğretmeni, sorunu nasıl sakince anlatıp, nasıl çözüme kavuşturacağı konusunda ona yol gösterin. Ayrıca arkadaşları arasında yaşanacak zorbalık durumunda nasıl davranması gerektiğini de yine rol yaparak gösterebilirsiniz. Zorbalığa uğrayan çocuk rolüne girip neler hissettiğini birinci ağızdan aktararak çocuğunuzun bu konuda davranışlarını yönlendirebilirsiniz.
Büyüklerden Yardım İstemeyi Öğretin
Çocuğunuz arkadaşlarını öğretmenlerine şikayet etmek konusunda çok istekli olmayabilirler ancak bir çocuğa yapılan zorbalığın aslında göründüğünden daha kötü bir şey olduğunu ona anlatın. Her zaman öğretmenlerine ve anne babasına güvenmesi gerektiğinin, yaşanan haksızlığı çözemediğinde onlara gitmesinin öneminin altını çizin.
