1960lı yıllarda, gelişim psikoloğu Diana Baumrind, okul öncesi çocuklar üstüne yaptığı çalışmalarının ardından üç farklı ebeveynlik stilinden söz etmiştir. İlerleyen yıllarda bu alanda çalışan psikolog Eleanor Maccoby ve John Martin bir diğer ebeveynlik stilini gündeme getirir. Bu dört farklı ebeveynlik stili; otoriter, yetkin, hoşgörülü ve ilgisiz olarak sıralanabilir. Bu yazıda ele alacağımız otoriter ebeveynlik, bu stillerden ilkidir. Bu stilde davranış gösteren anne babalar, oldukça talepkar olsalar da çocuklarının taleplerini cevap verme konusunda iyi değildirler. Otoriter anne babaların çocuklarından beklentileri oldukça yüksektir. Ancak onlara gösterdikleri ilgi ve sevgi oldukça kısıtlıdır. Bu stildeki ebeveynler ağır cezalar verebilir, çocuklarına yaklaşımları ve yorumları negatiftir.
Otoriter Anne Babanın Özellikleri
- Otoriter anne babalar, çocuklarından çok fazla şey talep eder. Ancak buna karşın, çocuklarının istek ve ihtiyaçlarına karşı duyarsız davranışlar sergilerler. Birçok kuralları vardır ve çocuklarının hayatının her anını kontrol etmek isterler. Yazılı olmayan kurallarının çocukları tarafından bilinmesini ve takip edilmesini beklerler.
- Otoriter anne babalar, çocuklarına karşı sıcak ve yakın davranışlar göstermekte başarılı değildirler. Genellikle soğuk ve sert davranırlar, cesaret vermek ve övmek yerine kızıp bağırırlar.
- Otoriter ebeveynlik stilinde pozitif yönlendirme yerine cezalandırma bulunur. Anne babalar, kurallarına uymayan çocuklarına az ya da hemen hiçbir açıklamada bulunmadan ceza verir.
- Bu ebeveynlik stilinde anne babalar, çocuklarına seçenek sunmazlar. İşler, ya onların istediği şekilde olmalı ya da olmamalıdır. Çocukların seçim yapmasına ve / veya uzlaşmaya yer yoktur.
- Bu tür anne babalar genellikle tahammül göstermezler. Çocuklarına karşı sabırsızdırlar. Yanlış davranışlar üstüne konuşmaya, çocuklarına açıklama yapmaya açık değildirler.
- Otoriter anne babalar, çocuklarının doğru kararlar verebileceğine inanmazlar. Çocuklarına, karar verip doğru davranışlar sergileyecek alan bırakmazlar. Hata yapmamaları için her şeyi kontrol altında tutmaya çalışırlar.
- Otoriter anne babalık stilinde çocukların davranışlarını düzeltmek için onlara rehberlik etmeye sık rastlanmaz. Anne babalar yanlış davranışlar gösteren çocuklarını utandırarak, davranışını değiştirmeye çalışırlar.
Otoriter Anne Babanın Etkileri
Otoriter anne babalık stili, hem çocukluk döneminde hem de yetişkinlikte ortaya çıkabilecek birçok olumsuz sonuca neden olur. Çocukların sosyal becerileri, ikili ilişkileri, akademik başarıları ve kariyerleri boyunca gözlenebilecek bu etkiler şöyle sıralanabilir;
- Otoriter anne babalarla büyüyen çocuklar, sevgiyi, itaat etmek ve başarı göstermek ile bağdaştırabilirler.
- Bazı çocuklar, ev dışında agresif ve yıkıcı davranışlar sergileyebilirler.
- Bazı çocuklar, başkalarının yanında aşırı korkak ve utangaç tavırlara sahip olabilirler.
- Otoriter anne babaya sahip çocukların özgüvenleri düşük olur.
- Sosyal anlamda kendini yeterli hissetmeyen çocuklar, sosyal durumlarda zorluklar yaşayabilirler.
- Otoriter ailelerin çocukları dışarıdan fazla uyumlu görünebilirler. Ancak böyle görünmelerine rağmen, depresyon ve kaygı bozuklukları yaşayabilirler.
- Kendi başına karar veremeyen ve kararlarının davranışlarının sonuçlarını görmeden büyüyen çocuklar, kendilerini kontrol etmekte ciddi sorunlar yaşayabilirler.
- Bu ailelerde yetişen çocuklar kuralları takip etme konusunda beceri gösterseler bile, öz disiplin problemleri yaşayabilirler.
- Otoriter anne babaların çocukları, keşfetme ve bağımsız davranma konularında teşvik görmedikleri için sınırlarını ve potansiyellerini bilmezler.
Otoriter anne babalar, iyi niyetli bir şekilde olsa bile çocuklarına yeterli alanı sunmayacak ve yetişkin birer birey olduklarında ihtiyaç duyacakları becerileri kazanmalarına engel olacaktır. Bu nedenle, bu stili benimseyen anne babaların, tutum ve davranışlarını gözden geçirmeleri önemlidir. Gereken noktalarda profesyonellerden yardım almak, çocuk psikoloğu ya da aile danışmanı ile süreçleri değerlendirmek, hem anne baba hem de çocuk için faydalı olacaktır.
Konya çocuk psikoloğu tavsiye ve öneri gibi arayışlarınızda, Psikon Terapi profesyonelleri size aradığınız desteği sunacaktır.
