Dikkat Eksikliği Bozukluğu (DEB) ve Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) birbirine en çok karıştırılan iki bozukluktur. Kişiler kendilerini ya da çocuklarını tanımlarken bu iki bozukluğu birbirinden ayırmadan kullanırlar. Oysa ki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu bir arada görülebileceği gibi ayrı ayrı da görülebilir.
Dikkat Eksikliği Bozukluğu nedir?
Dikkat eksikliği bozukluğu nörolojik bir bozukluktur. Bu bozukluk kişide bazı davranış problemlerine neden olur. Kişi kendisine verilen talimatlara dikkat etmeyebilir, okul ödevlerine ve görevlerine odaklanamaz, bunları tamamlayamaz, sosyal ilişkilerinde problemler yaşayabilir.
Dikkat Eksikliği Bozukluğunun Yarattığı Problemler
Dikkat eksikliği bazen hiperaktivite ile birlikte görülebilir. Kişi bu nedenle davranış problemleri sergileyebilir. Çocuklarda öğrenme güçlüklerine rastlanabilir. Dikkat eksikliğine sahip çocuklar okulda tembel olmakla suçlanabilir. Çünkü sorumluluklarını ve ödevlerini yerine getiremez, üstlerine düşeni tamamlayamazlar.
DEB ve DEHB Arasındaki Farklar
Dikkat eksikliği bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile sıkça karıştırılsa da bu iki bozukluğa sahip kişiler farklı semptomlar sergilerler. DEHB sahibi olan çocuklar özellikle sınıfta dışa dönük davranış problemleri sergilerken DEB sahibi çocuklar okulda yıkıcı davranışlar sergilemezler. Sadece dikkat eksikliği bozukluğu olan çocuklar genellikle okulda sessiz ve sakindir. Ancak bu bozukluklarının hayat kalitelerini bozmayacağı ve odaklanma problemi yaşamayacakları anlamına gelmez. Dikkat eksikliği bozukluğu olan bir çocuğu anlamak için bu bozukluğun birden çok türü olduğunu bilmek önemlidir.
Dikkat Eksikliği Bozukluğu Türleri
Çocuk ve yetişkin psikiyatristi Daniel G Amen’e göre 7 tür dikkat eksikliği bozukluğu bulunmaktadır. Bu türler;
Klasik Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Bu türde hem dikkat eksikliği hem de hiperaktivite bozukluğu bir arada bulunur. Belirtileri arasında dikkatsizlik, çabuk dağılma, organize olamama, hiperaktivite, huzursuzluk ve dürtüsellik dikkat çeker. Klasik DEHB sahibi kişilerde frontal korteksin ön bölümü, beyincik ve bazal ganglionda kan akışı azalmıştır.
Dikkatsiz DEB
Bu türün belirtileri arasında dikkatsizlik ve dikkatin kolayca dağılması öne çıkar. Hiperaktivite görülmez. Aksine kişi ağırkanlıdır, yavaş hareket eder ve motivasyonu düşüktür. Daha çok kız çocuklarında yaygındır. Dikkatsiz DEB sahibi kişilerde prefrontal korteskste aktivite azdır ve dopamin seviyesi düşüktür.
Aşırı Odaklanmış DEB
Bu türde kişi klasik DEB belirtileri gösterir. Ancak bunun yanı sıra kişi dikkatini başka şeylere yöneltmekte zorluk çeker. Genellikle olumsuz düşünce ve davranışlara saplanır kalır. Takıntılı ve aşırı endişe duymakla birlikte muhalif ve tartışmacı davranışlar sergiler. Aşırı Odaklanmış DEB sahibi kişilerde seretonin ve dopamin eksikliği bulunur.
Temporal Lob DEB
Bu tür DEB sahibi kişiler klasik dikkat eksikliği bozukluğu belirtilerinin yanı sıra çabuk öfkelenme, agresif davranışlar, karanlık düşünceler, dengesiz ruh hali ve orta derecede paranoya da öne çıkar. Ayrıca olmayan sesler duyabilir. Öğrenme ve hafıza güçlüğü çekebilir. Temporal Lob DEB sahibi kişilerin temporal lob kısımında düzensizlikler ve prefrontal kortekste daha az hareketlilik söz konusudur.
Limbik DEB
Bu tür dikkat eksikliği bozukluğunda tipik belirtilerin yanı sıra kişi de düşük seviyede üzüntü gözlemlenebilir. Olumsuz bir bakış açısına sahiptir, enerjisi düşük olabilir. Ayrıca bazen çaresiz ve değersiz hissedebilirler, özgüvenleri düşük olabilir. Limbik DEB sahibi kişilerde, beyinde ruh halini kontrol eden limbik kısımda aşırı hareketlilik bulunur.
Ateşten Gömlek
Bu tür, dikkat eksikliği bozukluğunun oldukça aşırı bir türüdür. Bu bozukluk türünde kişi tipik belirtilerin yanı sıra dikkati çok kolay dağılır, kızgındır, asabidir. Seslere, ışığa, kıyafetlere ve dokunmaya karşı aşırı hassastır. Çok sözel ve muhalif olan bu kişilerin ruh hali periyodik olarak değişir. Ateşten gömlek adı verilen bu türde kişinin beyni başta serebral korteks olmak üzere aşırı aktiftir.
Kaygılı DEB
Bu tür dikkat eksikliği türünde kişi tipik belirtilerin yanında aşırı kaygılı ve hassastır. Baş ve karın ağrıları gibi fiziksel rahatsızlıklar yaşarlar. Her zaman en kötüsünün olacağını düşünürler. Kaygılı DEB türünde bazal ganglionda yüksek aktivite görülür.
