“Çocuğum gece yarılarına kadar ödevini yapıyor”

“Çocuğum katıldığı takımda en başarılı kişi olmak için her şeyi göz ardı ediyor.”

“Çocuğum derslerden istediği notları alamayınca ağlama krizleri yaşıyor.”

Bu cümleler bazı anne babaların kurmak istediği ama bazı anne babaların da artık kurmaktan yorulduğu cümleler olabilir.

Yaptığı her işte yüksek başarı sağlamak isteyen, mükemmeliyetçi bir çocuğa sahip olmak kulağa hoş gelse de aslında bu durumun hem çocuk hem de ebeveynler üzerinde olumsuz etkileri bulunur. Çünkü yüksek standartlara sahip olmayı hedeflemekle, mükemmeliyetçi olmak aynı şey değildir. Çocuğunuz ister derslerinde, ister ilgilendiği spor dalında isterse de sosyal hayatında mükemmeliyetçi olursa ve bu durum sağlıklı bir şekilde kontrol altına alınmazsa hayat boyu sürecek sonuçlara neden olabilir.

Mükemmeliyetçilik Türleri

Mükemmeliyetçiliğin 3 türü bulunur. Birinci türde çocuk tamamen kendine odaklanmıştır. Bu tür mükemmeliyetçiliğe sahip çocuklar kendileriyle ilgili gerçek dışı beklentilere sahiptir. Potansiyelleri ya da imkanlarının ötesinde bir başarıyı hedefler ve hayal kırıklığına uğrarlar. İkinci tür mükemmeliyetçilik kişinin kendisinin dışındaki kişiler hakkında gerçek dışı beklentilere sahip olması demektir. Çocuk etrafındaki kişilerin mükemmel olduğunu düşünerek onlardan her zaman yüksek standartlar bekler. Üçüncü tür ise sosyal olarak tanımlanmış bir mükemmeliyetçiliktir. Çocuk ailesinin ya da öğretmenlerinin kendisinden gerçek dışı bir beklenti içinde olduğuna inanır. Öğretmenlerinin ve ailesinin beklentisini karşılamaya çalışarak kendini ve limitlerini zorlar.

Mükemmeliyetçilik Belirtileri

- Eleştirilere karşı aşırı hassas olmak,

- Yaptıklarının asla yeterli olmadığını düşünerek işleri yarım bırakmak

- Zor işlerden kaçmak için ertelemek

- Kendini eleştirmek ve kolayca utanmak

- Diğer insanlar hakkında aşırı eleştirel olmak

- Karar verme ve işleri sıralama konusunda zorlanmak,

- Hataları tolere edememek,

- Yenilgilerde aşırı kaygı duymak

Mükemmeliyetçiliğin Zararları

- Hata yapmaktan korkmak bu nedenle sürekli kaygı duyarak başarılı olamamak,

- Acılarını ve telaşlarını saklamaya çalışmak,

- Zihin sağlığını bozmak,

- Sürekli yüksek stres altında yaşamak.

Neler Yapılabilir?

- Mükemmeliyetçi çocuklar sonuca odaklıdır. Bu nedenle süreçten çok sonucun başarılı olup olmamasına dikkat ederler. Çocuğunuzun bu yaklaşımını değiştirmek için girdikleri sınavların, katıldıkları müsabakaların sonuçlarını değil, gösterdikleri çabayı övün. Dikkatini sürece vermesi için destekleyin.

- Çocuğunuz mükemmeliyetçi ise en ufak bir başarısızlıkta bile aşırı reaksiyonlar gösterecektir. Ona başarısızlığın normal olduğunu söyleyin. Kendi başarısızlıklarınızdan örnekler verin.

- Başarısızlık sadece mükemmeliyetçiler için değil herkes için zordur. Ancak başarısızlık kabul edilebilir bir durumdur. Mükemmeliyetçi çocuğunuza başarısızlıkla başa çıkma becerilerini öğretin.

- Mükemmeliyetçi çocuklar kendilerini ve limitlerini çok zorlarlar. Kendilerini ağır bir şekilde eleştirirler. Kendini eleştirme çocuğun özgüven duygusuna hasar verebilir. Çocuğunuzun kendisi ile konuşurken ve eleştirirken sağlıklı bir yol bulabilmesi için ona rol model olun.

- Beklentilerinizi gözden geçirin. Acaba çocuğunuzla ilgili gerçek dışı beklentileriniz mi var? Onun üstüne fazla baskı mı kuruyorsunuz? Davranış ve düşüncelerinize bir de bu gözle bakın.

- Çocuğunuzun kendisi ya da diğerleri ile ilgili gerçek dışı beklentilerinin olmasının sebebi aslında neyi kontrol edip, neyi kontrol edeceğini bilmemesi olabilir. Ona nelerin kontrolü altında olup olmadığını tanımlamayı öğretin.

- Çocuğunuz gerçek dışı beklentilerle kendine asla ulaşamayacağı hedefler koyabilir. Buna engel olmak için hedefleri konusunda kendisi ile konuşun. Ona gerçekçi hedefler koymak konusunda fikir verin.